Wychowanie do wartości dziecka
W XXI wieku dzieci dorastają w zupełnie innych realiach niż wcześniej. Niezależnie jednak od epoki, w której dorastamy, wszystkim rodzicom i wychowawcom zależy na tym, aby wychować dzieci na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi, samodzielnych i twórczych. We współczesnym świecie ogromnie zaangażowani zawodowo rodzice stają się coraz bardziej niecierpliwi i dla swoich dzieci mają coraz mniej czasu, a tym samym i mniej czasu na okazywanie pociechom swojej miłości. W wielu rodzinach znikają normy grzecznościowe, wiele osób ma problem z dostosowaniem się do zasad i norm społecznych lub świadomie je pomija w codziennych kontaktach z innymi.
Brakuje nauczania do wartości, brakuje konsekwencji w egzekwowaniu norm społecznych i zasad postępowania, i to stanowi główną przyczynę bezkarności dzieci, agresywnych zachowań młodzieży czy rosnących problemów funkcjonowania w grupie rówieśniczej. Nasza codzienność przepełniona jest nieustannie płynącymi z mediów informacjami o agresji, o tragicznych wypadkach drogowych, o tragediach rodzinnych, w których bohaterami są agresywni rodzice, synowie czy córki.
Podłożem emocjonalnych zaburzeń dzieci i dorosłych jest oglądanie nieodpowiednich programów telewizyjnych, zwłaszcza przez najmłodsze dzieci. Równocześnie dzieci, bez odpowiedniej kontroli rodzicielskiej, nadmiernie korzystają z komputerowych gier, uczących je agresji i zabijania, co w konsekwencji rodzi dziecięce lęki, demoralizuje, a nawet prowadzi do samotności.
By zapobiec niepokojącym zjawiskom społecznym, należy wychowywać dzieci w oparciu
o zasady wychowania do wartości, począwszy od domu rodzinnego, poprzez przedszkole, szkołę podstawową i kolejne etapy edukacji. Wspomaganie rozwoju dzieci w tym zakresie już od najwcześniejszych lat pozostawia w nich trwały, pozytywny i twórczy ślad.
Budowanie systemu wartości, zasad moralnych jest jednym z podstawowych zadań rodzica wobec dziecka. To w rodzinie, od urodzenia, dziecko spotyka się z wartościami, które kształtują jego postawy. Wprowadzanie dziecka w świat pożądanych wartości nie jest rzeczą prostą ani łatwą. Jest procesem ciągłym i długotrwałym- bowiem wartości nie są raz dane, są WYPRACOWYWANE. Wiek przedszkolny to drugie stadium rozwoju moralnego – tzw. realizm moralny. Faza ta przypada na okres od 2 do 7 roku życia. Dzieci w tym wieku traktują reguły jako obowiązujące w sposób bezwzględny, podawane do przestrzegania zasady są ich zdaniem niezmienne.
Jednoznaczne komunikaty „to jest złe, tak nie wolno, zakazuję, nie zgadzam się” użyte w konkretnych sytuacjach są dla dziecka niezbędne, dają poczucie bezpieczeństwa i uczą rozstrzygnięć moralnych. Dzieci tak silnie wierzą w moc reguł, że ich zdaniem, gdy są one naruszone to musi się to spotkać z nieuchronną karą. Dzieci nie są jeszcze zdolne pojąć całej złożoności świata. Zdolność do własnej oceny tego co prawdziwe i nieprawdziwe, dobre i złe możliwe jest dopiero wtedy, gdy wcześniej odpowiednia wiedza o świecie zostanie przekazana im przez godny szacunku autorytet. Świat wartości dziecka przedszkolnego budowany jest na wzorcach osobowych, które go otaczają (rodzice, dziadkowie, nauczyciele, rodzina, przyjaciele). Jeżeli osoby te dają dobry przykład, są autorytetem godnym naśladowania i dziecko wzrasta w atmosferze miłości- to jego świat wartości wypełnia się dążeniem do ideałów, utrwalaniem pozytywnych wzorców postępowania, wrażliwością na potrzeby drugiej osoby.
Zadania dorosłych to:
-pomoc w odkrywaniu wartości
-demaskowanie antywartości- np. życie „na luzie” jako wartość
-przywracanie właściwego sensu wartościom- np. wolność nie oznacza samowoli, tolerancja nie oznacza akceptacji wszystkiego, nawet patologii
-promowanie pożądanych wartości jak:
Na co zwrócić uwagę w obszarach poszczególnych wartości?
DOBRO: rozróżnianie dobra i zła, wrażliwość na krzywdę innych -ludzi i zwierząt, udzielanie pomocy potrzebującym, poznawanie wzorów godnych naśladowania, rozwiązywanie konfliktów drogą pokojową
MIŁOŚĆ: dziecka do siebie, dziecka do innych, innych do dziecka, dziecka do zwierząt, okazywanie uczuć innym, odczuwanie szczęścia
PRAWDA: uznanie fałszu jako przeciwieństwa prawdy, dostrzeganie konsekwencji kłamstwa, prawdomówność jako wartość (u osób dorosłych, rówieśników, bohaterów literackich)
AKCEPTACJA INNYCH: rozumienie uczuć innych ludzi, dostrzeganie indywidualności innych ludzi, dostrzeganie różnic między ludźmi (niepełnosprawność, wygląd, charakter, religia, narodowość) rozbudzanie ciekawości, otwartości na innych ludzi – poszerzanie grona przyjaciół, poznawanie kultury, sztuki i języka innych narodów
AKCEPTACJA SIEBIE: wiara w swoje możliwości, rozumienie swojej niepowtarzalności, uczenie się na własnych błędach
PRZYJAŹŃ: rozumienie trwałości przyjaźni, pielęgnowanie przyjaźni, rozpoznawanie prawdziwej przyjaźni (w literaturze i w życiu),rozpoznawanie cech charakterystycznych dla przyjaźni (zaufanie, niesienie pomocy, dotrzymywanie tajemnic, dzielenie się, wzajemne wsparcie)
PIĘKNO: człowieka -wewnętrzne (dobre uczynki, opiekuńczość, wrażliwość, pracowitość, szczerość, uczciwość) zewnętrzne -krajobrazy, najbliższe otoczenie, dorobku kulturowego, muzyka, literatura, sztuka
SPRAWIEDLIWOŚĆ: respektowanie reguł, jednakowe traktowanie innych, równy podział danej rzeczy na uczestników zabawy
ODPOWIEDZIALNOŚĆ: za siebie, za innych, za rzeczy materialne, dostrzeganie jej u innych.
Źródła:
www.edziecko.pl
Opracowała: Agnieszka Maciejewska