Rola dziadków w kształtowaniu osobowości dziecka

ROLA DZIADKÓW W KSZTAŁTOWANIU OSOBOWOŚCI DZIECKA

            Interesujące bywa samo rozumienia pojęć „babcia”, „dziadek.” Genealogia pozycję babci określa jako matkę ojca lub matki w stosunku do probanta (ich dziecka, a dla babci wnuka), a dziadka jako ojca taty lub matki w tym samym stosunku.

Natomiast Słownik języka polskiego przedstawia następujące definicje babci i dziadka: „babcia - pieszczotliwie o babce - matce ojca lub matki, także o starej kobiecie, staruszce”; „dziadek - ojciec ojca lub matki, stary mężczyzna, staruszek

 Współwystępowanie starości i „bycia dziadkiem”, co, jak wykazano wcześniej, nie zawsze jest zależnością oczywistą. W literaturze gerontologicznej warto zwrócić uwagę na definicję dziadków proponowaną przez Teresę Kukołowicz. Za dziadków autorka uważa te osoby, które kształtują u wnuków ich tożsamość rodzinną, regionalną i narodową, przekazują historię swego życia, podtrzymują kulturę wyrażającą się w pewnych prawdach życiowych, przyczyniają się do zachowania różnych obyczajów w rodzinie, są ośrodkiem rodzinnej informacji, a także moralnego i materialnego oparcia oraz pomocy dzieciom i wnukom.

Pytając o to, jaka jest babcia, otrzymamy wiele odpowiedzi, wskazujących na określone zachowania, cechy charakteru i wartości, które przekazuje; pytając o to, kim dla ciebie była babcia, otrzymamy najczęściej odpowiedź o roli, jaką pełniła w życiu dorastających wnucząt i w ogóle w rodzinie. Stawanie się babcią i dziadkiem jest procesem, podobnie jak dojrzewanie do roli ojca i matki.

Można również zaryzykować stwierdzenie, że pomyślność w roli dziadka/babci zależy od wielu przyczyn, m.in. od: miejsca człowieka (dziadka, babci) w życiu rodziny, charakteru relacji pomiędzy nimi a własnymi dziećmi, wykształcenia, wykonywanego zawodu, stopnia aktywności życiowej, zdrowia, a w przypadku osób starzejących się i starych - od ich stosunku do starości i własnego procesu starzenia się, stosunku do własnej emerytury, postrzegania siebie jako człowieka użytecznego, stosunku do młodych.

Największe znaczenie mają tu czynniki psychologiczne, ponieważ to one decydują o przystosowaniu się lub nie do nowej roli, a także czynniki społeczne, które nadają aktywności człowieka określoną wartość.

Bycie dziadkiem/babcią może być rolą dodatkową lub zastępczą - zastępuje pełnione dotychczas role zawodowe (po przejściu na emeryturę). Intensywne „dziadkowanie" jest szczególnie ważne w sytuacji tych osób, które przechodzą na emeryturę, ponieważ ich aktywność względem wnuków zapobiegać może poczuciu bezużyteczności. Oczywiście, zależy to jeszcze od innych obowiązków emeryta, jego relacji towarzyskich czy, na przykład, społecznej aktywności w środowisku lokalnym.

Teresa Kukołowicz wymienia trzy typy tej roli. Są to:

  1. 1. Babcia o młodym usposobieniu, która jest pozytywnie nastawiona do świata, z pasją oddaje się życiu po usamodzielnieniu dzieci, działa społecznie i zawodowo, dba o wygląd i kondycję, otacza się przyjaciółmi, wspiera rodzinę finansowo i czasem pilnuje wnuków;
  2. 2. Babcia, która z przyjemnością przechodzi na emeryturę i chętnie włącza się w życie najbliższych, organizuje życie dzieciom, nie ma własnych zainteresowań, aktywność skupia na rodzinach osób najbliższych;
  3. 3. Babcia, która jest niezależna materialnie, kontynuuje swoje wcześniejsze zainteresowania i jednocześnie angażuje się w życie dzieci i ich rodzin w sytuacjach tego wymagających.

Interesujący podział stylu bycia dziadkami przedstawia Naum Chmielnicki. Autor wymienia style „dziadkowania”: - styl formalny - ograniczanie kontaktów do społecznie uznanego „co należy”; ścisłe rozgraniczanie roli rodzicielskich i roli dziadków; - styl „zastępczych rodziców” - wypełnianie wobec wnuków ról rodzicielskich; - rola „krynicy mądrości rodzinnej” - przekazywanie tradycji rodzinnych; - postawa rozrywkowa - utrzymywanie stosunków z wnukami opartych na wspólnej zabawie i wzajemnej satysfakcji; - rola „życzliwych Mikołajów” - obdarowywanie „od czasu do czasu” wnucząt prezentami, rzadki kontakt z nimi. Najczęściej wśród postaw prezentowanych przez dziadków, pełniących zadania opiekuńcze i wychowawcze w rodzinie wobec wnucząt, spotkać można postawę nadopiekuńczą lub nadmiernej swobody.

            Dziakowie to nadal rodzice własnych dzieci, które założyły swoje rodziny i będąc dziadkiem są właśnie swoim dzieciom nadal potrzebni. Przede wszystkim potrzebni, by służyć radą.  Swoim doświadczeniem i mądrością mogą wspierać rodziców, w najtrudniejszej z misji życiowych jakim jest kształtowanie osobowości malucha. Bycie dziadkiem nie jest łatwe. To na nich bowiem ciąży odpowiedzialność okazywania miłości bez psucia charakteru dziecka oraz psucia kontaktu z własnym dzieckiem. Bo my rodzice nigdy nie przestajemy potrzebować swoich rodziców. Potrzebujemy ich wsparcia, rady, aprobaty, akceptacji oraz zrozumienia naszej odmienności.

Więź z dziadkami potrafi być bardzo silna. To oni przekazują naszym dzieciom wiedzę o życiu i świecie, zaszczepiają pasje, jednocześnie bez problemu wchodzą w ich dziecięcą krainę wyobraźni. Zaraz po rodzicach są pierwszymi nauczycielami dziecka oraz jego przyjaciółmi. Ich relacja jest łatwiejsza, dużo mniej konfliktowa, ze względu na brak obarczenia obowiązkami czy powinnościami wobec dzieci. Mają swoje tajemnice. Mają swoje sprawy.

To dziadkowie mają do dzieci więcej cierpliwości i są bardziej wyrozumiali. Ich miłość jest bezwarunkowa, bezkrytyczna, niekiedy wręcz ślepa. To dziadkowie potrafią miliony razy powtarzać odpowiedź na to samo pytanie, czytać setki razy tą samą ukochaną książeczkę. To dziadkowie nie krzyczą, nie krytykują, nie wymagają, nie pouczają. To dziadkowie najlepiej opowiadają bajki i nigdy się nie śpieszą, mogąc zapewnić dziecku 100 % uwagi, czyli to o co ono najbardziej zabiega.

Jedno jest pewne i nie podlega dyskusji, relacja dziadków z wnukami należy do nich. To oni są odpowiedzialni za budowanie jej i to od nich w dużej mierze zależy, jak będzie wyglądała. Bez względu na różnice pokoleniowe, charakterów czy poglądów, bez względu na trudne relacje, ważne jest, by dzieci uczyły się zarówno od dziadków, jak i od nas, że najważniejszy jest szacunek. Szacunek do starszych, do innych poglądów i wartości, jak również poczucie własnej wartości.

Źródło: "Rola dziadków w życiu rodziny" Beata Zięba- Kołodziej, Internet

                                                                                                                                                                                          Opracowała: Agnieszka Maciejewska